Հայաստանը մշակել է 2024–2040 թվականների ժողովրդագրական լայնածավալ ռազմավարություն՝ 6,7 մլրդ դոլար ընդհանուր արժողությամբ

Հայաստանը մշակել է 2024–2040 թվականների ժողովրդագրական լայնածավալ ռազմավարություն՝ 6,7 մլրդ դոլար ընդհանուր արժողությամբ՝ 190 ծրագրերով։

2,5 տարվա աշխատանքից հետո փորձագետների խումբը և Հայաստանի կառավարությունը ՄԱԿ-ի աջակցությամբ մշակել են ժողովրդագրական իրավիճակը մինչև 2040 թվականը բարելավելու ծրագիր։ Այն նախատեսում է բնակչության ավելի հավասարակշռված կառուցվածք, մարդկային կապիտալի երկարաժամկետ զարգացում և կյանքի ավելի լավ որակ: Խոսքը ոչ միայն ծնունդների և մահերի թվի վրա կենտրոնանալու, այլ նաև մարդկային կապիտալի զարգացման մասին է:

Ռազմավարության շրջանակներում կառավարությունը մտադիր է իրականացնել 190 տարբեր ծրագրեր։

Հայտնի են ռազմավարության որոշ մանրամասներ․

— Հայաստանը ունի 7-10 տարի՝ օգնելու այն ծնողներին, ովքեր ցանկանում են երեխա ունենալ հիմա։ 10 տարի անց Հայաստանը կարող է բախվել հարավկորեական տիպի խնդրի, երբ ավելի շատ մարդիկ որոշում են երեխա չունենալ անձնական, այլ ոչ թե ֆինանսական պատճառներով:

— Ներկայումս հնարավորություն կա երեխա ունենալ ցանկացող ընտանիքների ֆինանսական վիճակի բարելավման միջոցով բարձրացնել ծնելիությունը։ Այսօր երեխա ունեցող ընտանիքները 30%-ով ավելի աղքատ են, քան երեխա չունեցողները։ Կառավարությունը փորձելու է շրջել իրավիճակը և ապահովել, որ մինչև 2040 թվականը երեխա ունեցող ընտանիքները 20%-ով ավելի հարուստ լինեն, քան երեխա չունեցողները։

— Կենտրոնանալու են այնպիսի հարցերի վրա, ինչպիսիք են ընտանիքի ձևավորման գործընթացը, մատչելի առողջապահությունը, բնակարանները, տրանսպորտային միջոցները, հարկերը և այլն:

— Ապագա ծնողները կստանան ընտանիքի պլանավորման աջակցություն, որպեսզի կարողանան տեղեկացված որոշումներ կայացնել:

— Յուրաքանչյուր ծնունդի վերաբերվելու են որպես սոցիալական հաջողության: Օրինակ՝ որոշ երկրներում կառավարությունը նորաթուխ մայրիկներին նվերներով լի մանկական տուփեր է տալիս։ Դրանք կարող են ներառել մի քանի ամիս տևող առաջին անհրաժեշտության իրեր, կրթական գրականություն նոր ծնողների համար և այլն: 

— Երեխաների խնամք։ Ծրագիրը նախատեսում է երեխաների խնամքի ավանդական սուբսիդավորումից անցում կատարել այն մտածելակերպի, որ երեխայի խնամքը համայնքային ծառայություն է: Երեխաներին խնամող մարդիկ կարող են լինել տատիկ-պապիկներ, ծնողներ կամ պրոֆեսիոնալ դայակներ: 

— Ընտանեկան արձակուրդում մեծ փոփոխություններ են սպասվում. Օրինակ՝ հորը պետք է հնարավորություն տրվի ավելի ակտիվ դեր ստանձնել երեխայի դաստիարակության գործում։

— Երեխայի ծննդյան համար հարկային արտոնություններ. 1 երեխա = x% հարկի վերադարձ, 2 երեխա = x+y% և այլն:

— Ուսումնասիրության հիման վրա կառավարությունը պետք է ձգտի ավելացնել 3 երեխա ունեցող ընտանիքների թիվը։ Շատ գործոններ են կուտակվել, որոնք նվազեցնում են երրորդ երեխա ունենալու հավանականությունը։ Չի կարելի կանանց ստիպել ընտրություն կատարել աշխատանքի և երեխաների միջև։ Միջոցներ կձեռնարկվեն, որպեսզի կանայք կարողանան 3-րդ երեխա ունենալ՝ միաժամանակ ակտիվ մնալով աշխատուժում։

— Այսօր բիզնեսները երիտասարդ կանանց դիտարկում են որպես «պոտենցիալ սպառնալիք», որոնք կարող են հղիանալ և «գլխացավեր առաջացնել»։ Ծրագիրը ներառում է խթաններ՝ բիզնեսին ուրախացնելու համար, երբ աշխատողը հղիանում է:

Ռազմավարությունը հաշվարկում է 190 ծրագրերից յուրաքանչյուրը, տարիների ընթացքում ակնկալվող գնաճը և բյուջեի աճը, ինչպես նաև գնահատում է ներդրումների ընդհանուր ծավալը 2,6 տրլն դրամ (6,7 մլրդ դոլար)։